Gemeentelijk hemelwaterplan

Net zoals in de rest van Vlaanderen heeft ook Overijse te kampen met wateroverlast en droogte. Aan de hand van een 10-tal peilputten, verspreid over de gemeente, zien we dat het grondwaterpeil de afgelopen 15 jaar gemiddeld met 1 meter over alle peilputten is gedaald. Hoge plateaus, steile hellingen en smalle beekvalleien zorgen er dan weer voor dat hemelwater snel afstroomt waardoor lager gelegen gebieden te kampen hebben met wateroverlast. De voorspelde effecten van de klimaatverandering zullen de gekende problemen versterken.

Hemelwater- en droogteplan

Aquafin heeft de opdracht gekregen om het volledige watersysteem (grondwater, oppervlaktewater en hemelwater) van de gemeente Overijse in kaart te brengen. Het hemelwater- en droogteplan voor Overijse is dan ook op maat gemaakt. Het is een langetermijnvisie op hoe het watersysteem zou moeten evolueren, maar het bevat ook een aantal quick wins die op korte termijn gerealiseerd worden. Er worden typewijken gedefinieerd en onthardingskansen, hergebruikmogelijkheden, mogelijke infiltratie- en bufferlocaties en potentiële afvoerassen aangeduid. Het wordt een leidraad om op terug te vallen bij het ontwerp van toekomstige projecten.

Wat kan ik doen tegen wateroverlast?

De toenemende verharding en het veranderende neerslagpatroon zorgen ervoor dat de huidige knelpunten van wateroverlast kritischer worden. Tegelijk ontstaan er nieuwe knelpunten. Het totale watersysteem wordt in kaart gebracht zodat deze knelpunten grondig en efficiënt kunnen bestudeerd en/of aangepakt worden.

Als inwoner kan je hier ook aan meewerken. Grote verharde oppervlakten slorpen het zonlicht op en houden de warmte langer vast. Door de klimaatopwarming wordt dit extra versterkt. We geven je een aantal tips mee:

• Leg enkel verharding waar het strikt noodzakelijk is
• Vang het hemelwater op in een regenwaterton
• Plant meer bloemen of planten in je tuin. Op die manier wordt regenwater beter vastgehouden, wordt de grondwatertafel aangevuld, de omgeving warmt minder op en deze extra beplanting zorgt ervoor dat de biodiversiteit en de kwaliteit van het leven in de groene omgeving zal toenemen.

Waterkwaliteit verhogen

Overijse is gelegen in twee valleigebieden, de IJse en de Laan. Ze hebben elk hun afstroomgebied. Beide waterlopen zijn ecologisch uiterst kwetsbaar. Ze reageren zeer reactief op hoge neerslagintensiteiten. Bij te lage waterstanden (droogteperiodes) hebben deze waterlopen weinig veerkracht om vervuiling afkomstig van riooloverstorten of erosie te verwerken.

Gescheiden riolering

De riolerings- en zuiveringsgraad in Overijse is 90% waarvan maar 15% is gescheiden. Om de overstortwerking te voorkomen, moet in eerste instantie het regenwater gescheiden worden van het afvalwater. Het sterk uitgebouwde rioleringsstelsel in Overijse heeft een hoge overstortwerking door enerzijds de verouderde gemengde riolering en anderzijds de hoe verdunningsgraad in de riolering door aansluiting van parasitair water en door omgekeerde overstortwerking.

Rioleringswerken zijn grote investeringen met veel impact op de mobiliteit en de omwonenden. Hoe meer regenwater we ter plekke kunnen vasthouden, hoe minder gescheiden riolering we moeten aanleggen. Dat is een enorme besparing en tegelijk zorgen we ervoor dat er meer water in de bodem infiltreert, wat dan weer droogte voorkomt.

Water vasthouden

Door de nieuwe hemelwaterverordening is het verboden om nog hemelwater aan te sluiten van het privé domein op de riolering in het openbaar domein. Het moet opgevangen en geïnfiltreerd worden op eigen terrein. Vanaf 2025 geldt die verplichting er ook voor het openbaar domein.

De voorbije jaren werden hiervoor op een aantal plaatsen in Overijse bekkens aangelegd waar het hemelwater tijdelijk wordt opgevangen en na de bui vertraagd wordt geloosd naar de riolering of de waterloop. Hierdoor krijgt het water de kans om in de bekkens deels te infiltreren.

Erosie voorkomen

Het specifieke reliëf met steile hellingen en de typerende leembodem in Overijse zorgen voor een snelle afstroming van hemelwater langsheen de droogdalen richting de lager gelegen valleigebieden. Dit gaat vaak gepaard met bodemerosie. Bodemerosie zorgt voor de aanvoer van sediment (vruchtbare grond) naar de waterlopen en/of riolering. Dit zorgt voor een piekbelasting waardoor de afvoercapaciteit tijdelijk gaat afnemen. In de waterloop krijgen we een ‘tijdelijke’ verhoging van de nutriënten en polluenten wat schadelijk is voor het leven in de waterloop.

Overijse heeft een erosiebestrijdingsplan om gerichte maatregelen te nemen. In het hemelwaterplan zijn de afstroomlijnen in het landschap duidelijk zichtbaar. Op basis van deze vaststellingen worden er een aantal bijkomende maatregelen voorgesteld die niet in het oorspronkelijk erosiebestrijdingsplan werden opgenomen.

Het hemelwater- en droogte plan gaat dus verder dan enkel het beheren van water. Het biedt een langetermijnvisie om slim om te gaan met water, wat goed is voor onze leefomgeving en uiteindelijk alle Overijsenaren ten goede komt. 

Wil je graag meer weten? In de bijlagen onderaan kan je de verkorte of de lange versie van het hemelwaterplan lezen.